Context

In 2012 hebben het Rijk en provincies afspraken gemaakt over de restauratie van rijksmonumenten en het ruimtelijk beleid voor het erfgoed. Op basis van deze afspraken zijn de rijksmiddelen voor grote restauraties gedecentraliseerd. Wij zetten deze middelen in en zorgen voor cofinanciering met eigen middelen en bijdragen van derden. Eigenaren van gemeentelijke monumenten en karakteristieke panden in beschermde stads- en dorpsgezichten in Overijssel worden met laagrentende leningen ondersteund door het revolverend Cultuurfonds voor Monumenten Overijssel, dat wij samen met het Prins Bernard Cultuurfonds en het Nationaal Restauratiefonds hebben opgericht. Ook de komende jaren verliest een deel van het cultureel erfgoed haar oorspronkelijke functie. Daarom stimuleren wij herbestemming als een belangrijke voorwaarde voor behoud.

Binnen het erfgoedbestel zijn wij verantwoordelijk voor een aantal specifieke taken. Monumentenwacht Overijssel ondersteunt monumenteneigenaren bij (preventief) onderhoud. Het Steunpunt Cultureel Erfgoed Overijssel ondersteunt gemeenten bij het uitvoeren van hun taken op het gebied van monumenten en archeologie. Ook vanwege onze rol als Interbestuurlijk Toezichthouder voor gemeenten op het gebied van monumentenzorg en archeologie vinden wij deze ondersteuning belangrijk. In 1985 respectievelijk 2009 is de verantwoordelijkheid voor de ondersteuning van deze twee organisaties door het Rijk overgedragen aan de provincie. Tenslotte zorgt Stichting Scholing, Restauratie en Innovatie in de Bouw in Overijssel voor de opleiding van restauratievaklieden. Het is een onderdeel van het landelijk stelsel van restauratie opleidingsprojecten die mede door de provincies worden ondersteund.

Acties

  1. Wij actualiseren de regeling waarmee wij grote restauraties van rijksmonumenten mogelijk maken en stellen deze open voor aanvragen.
  2. Wij onderzoeken de mogelijkheden om behoud en herbestemming van cultureel erfgoed (inclusief beeldbepalende gebouwen en objecten) te realiseren samen met andere partijen, waaronder het Cultuurfonds voor Monumenten Overijssel.
  3. Wij maken prestatie-afspraken met de Monumentenwacht en RIBO over de uit te voeren inspecties van monumenten en de begeleiding van restauratieleerlingen naar relevante opleidingsplekken.
  4. Wij maken prestatie-afspraken met Het Oversticht over de vraaggerichte ondersteuning van gemeenten en monumenteneigenaren. Voor een adequate ondersteuning van gemeenten bij de uitvoering van hun erfgoedtaken, laten we in de eerste helft van 2017 de specifieke vragen van gemeenten in beeld brengen.
  5. Wij organiseren in het voorjaar van 2017 een congres over vrijetijdseconomie & erfgoed. Daarnaast voeren wij een pilot uit in Staphorst rond verduurzaming van monumentale boerderijen.
  6. Wij onderzoeken de voortzetting van het Landgoederenconsulentschap.

Toelichting op voortgang

De regeling Restauratie Rijksmonumenten is geactualiseerd en daarna opengesteld. Met de regeling hebben wij de restauratie van 19 rijksmonumenten mogelijk gemaakt. Acht hiervan ondersteunden wij daarnaast financieel in hun energiebesparende maatregelen. Op 20 november organiseerden wij voor alle subsidieontvangers een inspirerende kennisbijeenkomst op landgoed De Vlaminckhorst te Heino.

Wij hebben de mogelijkheden onderzocht om behoud en bestemming van cultureel erfgoed (inclusief beeldbepalende gebouwen en objecten) in samenwerking met andere partijen te realiseren. We hebben hierbij het instrumentarium verkend dat het beste past bij de behoefte ten aanzien van herbestemmingsvraagstukken, ook buiten financiering om. De conclusies worden betrokken bij de aanpassing van het herbestemmingsinstrumentarium.

Wij hebben prestatiefspraken gemaakt met de Monumentenwacht en Stichting RIBO. RIBO helpt ook bij het plaatsen van restauratieleerlingen op de projecten die wij mogelijk hebben gemaakt met de regeling Restauratie Rijksmonumenten. Deze regeling vereist dat bij ieder restauratieproject ten minste één leerling de kans wordt geboden om praktijkervaring op te doen.

Wij hebben prestatieafspraken gemaakt met Het Oversticht over vraaggerichte ondersteuning van gemeenten en monumenteigenaren. Het Oversticht biedt ondersteuning via het Steunpunt Cultureel Erfgoed Overijssel dat bij haar is ondergebracht. Eind 2017 zijn wij een onderzoek gestart om nog beter zicht te krijgen op de ondersteuningsbehoeften van gemeenten.

Op 9 maart organiseerden wij samen met het platform Gastvrij Overijssel een gezamenlijk congres over Vrijetijdseconomie en Cultureel erfgoed. Deze crossover heeft tevens geleid tot een opdracht aan Saxion om de mogelijkheden te verkennen tot het ontwikkelen van toeristisch recreatieve producten voor de thema's 'Moderne Devotie', 'Koloniën van Weldadigheid' en 'Textiel'. Daarnaast is er een crossover ontwikkeld op het gebied van monumenten en duurzaamheid: in Staphorst is de pilot 'Groene menukaart' gestart, ontwikkeld door Groene Grachten, een bureau dat zich richt op verduurzaming van historische gebouwen.

Op basis van de positieve ervaringen hebben wij de voortzetting van het Landgoederenconsulentschap financieel mogelijk gemaakt.

Financiën

Per saldo is er sprake van een overschrijding op deze prestatie van € 164.000, met samengestelde oorzaak. De voornaamste redenen zijn:

Herbestemming cultureel erfgoed

Voor wat betreft herbestemming van cultureel erfgoed is er sprake van een onderuitputting van € 72.000, omdat de inzet beleidsmatig van aard was in 2017. Dit bedrag blijft conform de spelregels binnen de Reserve uitvoering Kwaliteit van Overijssel beschikbaar voor de uitwerking in 2018.

Resultaatbestemming

Erfgoedmonitor Provincies

De provincie heeft in mei via de Algemene Uitkering van het provinciefonds € 44.000 ontvangen voor de Erfgoedmonitor Provincies. Dit bedrag is geoormerkt voor dit specifieke doel.

Wij stellen u voor om een bedrag van € 44.000 middels resultaatbestemming toe te voegen aan de jaarschijf 2018 van prestatie 6.1.2 van de begroting 2018.

Begrotingswijziging GS

Toekenning van bezwaarschrift

Door een beslissing op bezwaarschrift en de daarmee samenhangende verplichting van € 280.000 voor de restauratie van een rijksmonument, is het budget overschreden. Dit kan binnen het beschikbare budget in de meerjarenperiode worden opgelost. Dit betekent dat het subsidieplafond in 2019 en 2020 elk met €140.000 zal worden verlaagd.

Op basis van de spelregels van de Reserve uitvoering kwaliteit van Overijssel hebben wij besloten om de jaarschijf van prestatie 6.1.2 in de begroting 2018 te verlagen met € 280.000 onder gelijktijdige verlaging van de begrote onttrekking aan de Reserve uitvoering Kwaliteit van Overijssel.

Basisinformatie

Verantwoordelijk portefeuillehouder:

Hester Maij

Looptijd prestatie:

Structureel.

Relatie met reserve Natuurnetwerk Nederland / Kwaliteit van Overijssel:

Ja. Bijbehorend investeringsvoorstel:

Statenvoorstel Cultuurbeleid 2017 - 2020 [PS/2016/332 ] (bijbehorend besluit).

Project website:

Cultuurnota 2017 - 2020 & Uitvoeringsprogramma Cultuur 2017 – 2020 >>