Context

Wij houden vast aan de doelstelling van 20% hernieuwbare energie en realiseren dit in 2023. Het verhogen van het aandeel hernieuwbare energie vraagt een transitie van de markt die van oudsher is ingericht op fossiele energie. Dit vergt samenwerking van overheden, bedrijven, instellingen, inwoners en lokale initiatieven. Op nationaal niveau werken partijen – inclusief het Interprovinciaal Overleg en het Rijk – samen aan het Nationaal Energieakkoord voor duurzame groei en op Europese schaal is energie een van de prominente thema’s. In het klimaatakkoord van Parijs heeft Nederland zich gecommitteerd om de mondiale temperatuurstijging tot ruim onder de twee graden te beperken.

Wij vergroten het aandeel hernieuwbare energie door kennis te delen, partijen met elkaar te verbinden, netwerken op te bouwen, ruimte te bieden binnen de kaders van omgevingsbeleid en vergunningverlening en door het aanbieden van verschillende financieringsvormen. Zo nodig initiëren wij projecten als er op deelterreinen onvoldoende initiatieven tot stand komen.

Acties

  1. Wij zetten het bestaande programma Nieuwe Energie voort gericht op: - Lopende Overijsselse aanpak koopwoningen. - Tenderregeling duurzame energieprojecten. - Ondersteunen van lokale initiatieven. - Ontwikkelen en begeleiden van nieuwe projecten (aardwarmte, energiebesparing, bio-energie en energie-infrastructuur). - Tot stand brengen van zonnevelden.
  2. Wij voeren verkenningen uit voor windenergie in Nationale Landschappen en Natuurwerk Nederland.

Toelichting op voortgang

Actie 1:

U heeft het programma Nieuwe Energie 2017 -2023 in februari 2017 vastgesteld (PS/2016/1064). Het programma is in nauwe samenwerking met maatschappelijke partners als NMO, VNO-NCW en BEON tot stand gekomen. Met hen is een gezamenlijke uitvoeringsorganisatie opgezet, waaraan alle kernpartners in de alliantie hun expertise inbrengen en naar vermogen bijdragen.

Overijsselse aanpak koopwoningen:

  • De energieloketten van de gemeenten voorzien de inwoners van informatie zowel digitaal, via media, wijkacties en persoonlijk advies. De loketten zijn in 2017 beter gaan samenwerken en  zullen zich  doorontwikkelen richting integrale en verzelfstandigde woonloketten.
  • De regeling voor stimulering van het bedrijfsleven om actieve marktaanpakken te ontwikkelen voor energiemaatregelen voor woningeigenaren met een straat, wijk- of doelgroepbenadering kent 5 aanvragen in 2017. De omvang per project en het aantal concrete subsidie aanvragen is lager dan verwacht, ondermeer omdat het samenstellen van een lokaal samenwerkingsverband veel voorbereidingstijd kost.
  • Het gebruik van de Energiebespaarlening is in Overijssel relatief hoog. In totaal zijn er vanaf de start van de regeling 1615 aanvragen ontvangen, waarvan er inmiddels 998 zijn gepasseerd. De regeling zetten wij in 2018 voort, ook al is het absolute aantal leningen lager dan aanvankelijk verwacht.

Tenderregeling duurzame energieprojecten:

De regeling is succesvol. Bij beide tenderrondes in 2017 zijn er in totaal 44 aanvragen binnengekomen. Het volledige budget van € 2 miljoen putten wij dit jaar uit voor 21 projecten.

Ondersteunen lokale initiatieven:

De initiatievenmakelaardij IM@Overijssel heeft in 2017 20 lokale energie-initiatieven begeleid bij de ontwikkeling van hun project en/of organisatie. Dit is conform de doelstelling. Ongeveer de helft van de lokale initiatieven heeft inmiddels een project gerealiseerd of heeft momenteel een project in de realisatiefase. De combinatie tussen financiële en inhoudelijke ondersteuning lijkt goed te werken.

Ontwikkelen en begeleiden van nieuwe projecten (aardwarmte, energiebesparing, bio-energie en energie-infrastructuur):

  • Geothermie: op dit moment zijn er twee geothermieprojecten in voorbereiding, namelijk Geothermie Zwolle en geothermie Koekoekspolder II in de gemeente Kampen.
  • Warmteplan Hengelo-Enschede: betrokken partijen maken een concrete uitwerking van twee buurten, als voorbeeld voor de Green Deal aardgasvrije wijken.
  • Windenergie: de Raad van State heeft een positief besluit genomen voor de bouw van windpark (10 windmolens 23,5 MW) in De Veenwieken.
  • Bio-energie: diverse projecten zijn in 2017 gerealiseerd of afgerond, zoals:
    • Houtgestookte installatie op bedrijventerrein De Vrolijkheid in Zwolle
    • Biomassaketel bij Brouwer Balkbrug (levert aan Friesland Campina)
    • Biogasnet Twente is gestart waar biogas wordt ingevoerd en in Almelo centraal wordt opgewerkt tot aardgaskwaliteit en in het openbare net wordt ingevoerd.
    • Noord Deurningen: de eerste van 7 minivergisters is gebouwd, de aanleg van een biogashub is gestart.
    • De ombouw van de bio-energiecentrale van Twence is gestart
    • In Hardenberg en Dalfsen zijn nieuwe vergisters operationeel
  • Convenant Waterschappen: In september is er een convenant met Waterschap Vechtstromen en Waterschap Drents-Overijsselse Delta gesloten om de energietransitie te versnellen. Provincie Overijssel ondersteunt de waterschappen bij de realisatie van Energiefabrieken in Hengelo en in Zwolle. De waterschappen versnellen hun zonneprojecten en onderzoeken of windprojecten mogelijk zijn. Beide waterschappen nemen gezamenlijk het trekkerschap voor de actielijn energie uit water (Blauwe Energie) op zich en worden hiermee kernpartner van de alliantie. Dit geeft invulling aan motie Koolhaas cs. (Blauwe Energie d.d. 01.02.2017).

Tot stand brengen van zonnevelden:

In 2017 zijn de volgende projecten gestart:

  • In het kader van de Kwaliteitsimpuls Groene omgeving is er een Handreiking Kwaliteitsimpuls zonnevelden Overijssel uitgebracht, zoals aangekondigd in de Omgevingsvisie.
  • In samenwerking met PM Energy en Qing zijn in 2017 5 bijeenkomsten op bedrijventerreinen georganiseerd om bedrijven over de mogelijkheden van zonne-energie en mogelijke subsidies te informeren. Doel is het aantal bedrijfsdaken met zon te vergroten.
  • De eerste grotere zonneprojecten (>1MW) zijn gebouwd of in aanbouw, bijvoorbeeld in Wierden (park), Zwolle (Scania, Herfte) en Enschede (Twente Milieu, Twence).

Actie 2:

Er is door een onafhankelijk bureau en in overleg met gebiedspartners een verkenning windenergie in Nationale Landschappen en Natuurwerk Nederland uitgevoerd.

Afhankelijk van GS besluit feb 2018

Wij zullen op basis van deze verkenning besluiten of er aanleiding is ons beleid te herzien.

[of]

Wij hebben in deze verkenning geen aanleiding gezien ons beleid op dit moment te herzien, omdat er nog voldoende ruimte is binnen de Omgevingsvisie van gebieden waar windenergie onder voorwaarden gerealiseerd kan worden. De keuze daarvoor is aan de betreffende gemeenteraad. Bovendien is met het in voorbereiding nemen van 12 MW door de gemeente Staphorst, de taakstelling voor Overijssel ingevuld. Daarbij gaan we uit van de nu geplande projecten in Dalfsen, Ommen en Hardenberg en de vernieuwing van de 3 bestaande turbines in de gemeente Staphorst bij de Lichtmis.

Financiën

Voor het programma Nieuwe Energie zijn middelen beschikbaar vanuit de uitvoeringsreserve KvO. Hiervoor doen wij een begrotingswijziging. Deze lichten we hieronder verder toe. Daarnaast kennen we binnen het programma Nieuwe Energie het Elena-project en de via SvN verstrekte duurzaamheidsleningen.

Elena-project

In 2017 is conform de Begroting voor het Elena-project een bedrag van € 500.000 gerealiseerd. Dekking vindt plaats vanuit de Doeluitkering door de EIB.

Duurzaamheidsleningen

Jaarlijks vindt aflossing plaats van verstrekte duurzaamheidleningen (Particulieren en MKB). Deze leningen zijn afgedekt in de Algemene financieringsreserve. Omdat de leningen door de aflossingen afnemen valt jaarlijks ook een evenredig deel van de Algemene Financieringsreserve vrij. Conform de besluitvorming in de Perspectiefnota 2018 worden deze vrijvallende middelen ook weer toegevoegd aan de Algemene Financieringsreserve, voor de aangekochte aandelen Vitens en Enexis in het kader van structureel renderend kapitaal. Een voorstel tot begrotingswijziging daartoe is opgenomen bij Kerntaak 20.

Begrotingswijziging GS

Uitvoeringsreserve KvO

Op het budget dat gedekt wordt uit de Uitvoeringsreserve KvO resteert 3,7 miljoen. Deze wordt voor het grootste deel verklaard door onderstaande posten.

Hernieuwbare opwekking

Op 22 september 2017 is de Bestuursovereenkomst Waterschapsenergie Overijssel getekend. Het doel van de Bestuursovereenkomst is om de betrokkenheid van partijen vast te leggen met afspraken over de versnelling van de energietransitie in Overijssel. De provincie spant zich in om belemmeringen weg te nemen voor het realiseren van energieprojecten van de waterschappen en zet haar stimuleringsinstrumenten in voor het realiseren van energieprojecten van de waterschappen, zoals het Energiefonds Overijssel. Ook levert de provincie een financiële bijdrage in de vorm van een subsidie aan de waterschappen voor de uitbreiding van de Energiefabriek Hengelo (maximaal € 1,9 miljoen) en voor de bouw van de Energiefabriek Zwolle (maximaal € 1,3 miljoen). Hiervoor is bij Monitor II budget aan de begroting toegekend.

De waterschappen hebben hiervoor eind 2017 een subsidieaanvraag ingediend. Ook zijn de benodigde vergunningen voor de energiefabrieken verkregen door de waterschappen. De te verstrekken bijdrage uit hoofde van de bestuursovereenkomst kan nog niet als last in 2017 worden genomen maar dient te worden verantwoord in het jaar waarin de subsidiebeschikking wordt verstrekt. Naar verwachting in 2018. Dit betekent dat ultimo 2017 er ruimte is ontstaan van € 3,2 miljoen. Omdat wij in de Bestuursovereenkomst de intentie hebben uitgesproken een bijdrage te willen leveren van € 3,2 miljoen, wordt dit toegelicht onder de niet uit de balans blijkende verplichtingen.

Gebouwde omgeving

Na besluitvorming over het programma Nieuwe Energie begin 2017 is het subsidieplafond op basis van belangstelling van marktpartijen verhoogd naar € 750.000. Bij de tweede monitor is aangegeven dat in totaal voor € 650.000 aan aanvragen is ontvangen. Een deel van die aanvragen zal worden beschikt in 2018, waardoor de last niet in 2017, maar in 2018 valt.  Dit betekent dat ultimo 2017 circa € 500.000 resteert.

Op basis van de spelregels van de Reserve uitvoering kwaliteit van Overijssel hebben wij besloten om een bedrag van € 3,7 miljoen te onttrekken aan de Reserve uitvoering kwaliteit van Overijssel en toe te voegen aan de jaarschijf 2018 van prestatie 2.1.1. van de begroting 2018.

Basisinformatie

Verantwoordelijk portefeuillehouder:

Annemieke Traag

Rol provincie:

Programmaverantwoordelijkheid voor het totaal en situationeel voor de onderdelen zoals projecten binnen het programma.

Looptijd prestatie:

Niet structureel. Eindigt naar verwachting in 2023

Relatie met reserve Natuurnetwerk Nederland / Kwaliteit van Overijssel:

Ja. Bijbehorend investeringsvoorstel:

Kerntakenbegroting 2012 [PS/2011/679 ] (bijbehorend besluit)

Statenvoorstel versnelling CO2 reductie - Duurzaam Energiefonds [PS/2010/1178 ] (bijbehorend besluit)

Daarnaast is vanuit het Coalitieakkoord ‘Overijssel Werkt!’ er budget beschikbaar gesteld voor deze prestatie. Dit is verwerkt in de Begroting 2016. Het bijbehorende investeringsbesluit is daarmee de Begroting 2016 [PS/2015/687 ]. Het besluit van de Begroting 2016 vindt u hier.

Project website:

Nieuwe Energie

Mijlpalen:

Wij bieden u ter besluitvorming een investeringsvoorstel programma Nieuwe Energie 2017-2023 aan, 1e kwartaal 2017.